Hadis külliyatının en dikkat çekici rivayetlerinden biri, hatta İslam düşüncesinde neredeyse bir anahtar konumunda bulunan rivayet, “Ameller niyetlere göredir” hadisi olmuştur. Bu kısa fakat yoğun anlam taşıyan söz, ibadetlerin kabulünden toplumsal ilişkilerin ahlâkî temellendirilmesine kadar pek çok alanda bir mihenk taşıdır. Niyetin, yapılan her eylemin özünü ve değerini belirleyen unsur olarak görülmesi, onu sıradan bir söz olmaktan çıkarır, bütün bir hukuk, ahlak ve maneviyat anlayışının temeli hâline getirir. İşte bu sebeple tarih boyunca sayısız âlim bu hadisi merkeze alarak risaleler kaleme almış, tartışmalar yürütmüş, farklı ilim dallarına dair yorumlar geliştirmiştir.
Elinizdeki eser, bu köklü geleneğin en önemli örneklerinden ikisini bir araya getiriyor. Hanefî dünyasının seçkin âlimlerinden Kâfiyecî’nin “Hulâsatü’l-Akvâl” adlı şerhi ile Şâfiî geleneğinin en güçlü isimlerinden Süyûtî’nin “Müntehe’l-Âmâl” başlıklı şerhi, tek bir hadis üzerinden yürütülen derin tartışmaların somut belgeleri olarak dikkat çekiyor. İki şerh de aynı rivayeti merkez alıyor; fakat üslup, yöntem ve vurgular açısından birbirinden oldukça farklı yönelimler sergiliyor.
Kâfiyecî’nin metni, hadis ilminin kurucu kavramlarıyla başlıyor. Hadisin sıhhatini belirleyen unsurlar, rivayet zincirinin güvenilirliği, niyetin amelin geçerliliğindeki yeri ve içtihat meselesi gibi kritik başlıklar üzerinden sistemli bir çözümleme yapıyor. Onun yaklaşımı, bir yandan ilmî disiplinin titizliğini yansıtırken diğer yandan ahlâkî boyuta sürekli atıfta bulunarak okuyucuyu düşünmeye sevk ediyor.
Süyûtî’nin şerhi ise çok daha geniş bir yelpaze sunarak derleme niteliğiyle öne çıkıyor, önceki âlimlerin görüşlerini aktarmakla kalmayıp farklı yorum geleneklerini karşılaştırıyor ve hadisin kelimelerini tek tek çözümleyerek derinlikli bir tahlil sunuyor. Bu yönüyle yalnızca dilsel değil aynı zamanda fıkhî ve tasavvufi perspektiflerden de besleniyor. Süyûtî’nin açıklamaları, niyet kavramının İslâmî düşünce içindeki merkezî konumunu tüm berraklığıyla ortaya koyuyor.
Her iki şerh de niyet hadisini sadece şerh etmekle kalmayıp aynı zamanda hadis yorum geleneğinin tarihsel seyrine, mezhepler arası tartışmalara ve ilimler arası geçişlere ışık tutuyor. Bu yönüyle eser, bir hadisin nasıl olup da bütün bir medeniyetin düşünce ufkunu şekillendirebildiğini gösteren nadir örneklerden biri hâline geliyor.
Titiz bir çalışma neticesinde Türkçeye kazandırılan bu eser, metinlerin orijinal dokusuna sadık kalırken anlaşılır bir üslup da sunuyor. Çevirmenlerin açıklamaları, dipnotlar ve karşılaştırmaları sayesinde, klasik birikimi modern okuyucunun dikkatine taşırken hem akademik ilgiye hem de bireysel meraka hitap ediyor.
Bugün hâlâ niyet üzerine düşünmek yalnızca ibadetlerin özüyle ilgili değil; günlük yaşamda yaptığımız her tercihin, her adımın anlamını sorgulamakla da ilgili. Bu kitap, işte tam da bu noktada okuyucuyu kendi niyetlerini gözden geçirmeye çağırıyor. Klasik İslâm düşüncesinin derinliklerinden süzülmüş bu iki metin, modern dünyada da yol gösterici olabilecek tazelikte sorular ve cevaplar barındırıyor.
Internet Explorer tarayıcısının 9.0 ve daha eski sürümlerini desteklememekteyiz. Web sitemizi doğru görüntüleyebilmek için tarayıcınızı güncelleyebilirsiniz, güncelleyemiyorsanız başka bir tarayıcıyı ücretsiz yükleyebilirsiniz.